Categorie: Verhalen

Het begon als volgt. Zo af en toe, onregelmatig, schreef Nicolaas Matsier stukjes voor de Achterpagina van NRC Handelsblad. Die gingen over de avonturen van het prille vaderschap. Ze betroffen eerst één dochter, later twee. In de leeftijd nul tot zes. Ze werden aangeduid met de initialen R. en J. Ze hadden immers recht op een zekere mate van privacy. De avonturen gaan over zaken als de eerste tik, een taal van drie woorden, en de rituelen rond het naar bed brengen.

De stukjes gingen hun eigen gang. De trotse vader was een geschiedschrijver van beginnetjes. Al schrijvend voor de krant had hij zeker nog geen boek in het hoofd. In 1982 verschenen zeven van die stukjes gebundeld als Een gebreid echtpaartje bij uitgeverij Kwadraat. De oudste, R., was op dat moment nog geen drie, de jongste, J., nog niet eens één. Hierna bleef dit Gebreide echtpaartje nog een paar jaar gewoon doorgroeien, net als de kinderen zelf.

Drie jaar later, weer onder de titel Een gebreid echtpaartje, verscheen er een in omvang verdubbelde bundel. Nu bij uitgeverij Querido. De dochters hadden intussen bijna de schoolgaande leeftijd bereikt – die waarop ze zelf zouden leren lezen en schrijven. Daar lag dus ook de grens van de betamelijkheid van zulk geschrijf, zo leek het de auteur van de stukjes over hen.

Hij besloot voor elk van zijn dochters – toevallig altijd jarig in en vlak vóór de Kinderboekenweek – een kinderboek te schrijven. Dat zijn A is een aardappel en Ida stak een zebra over geworden. Maar helemaal gedaan met voorheen het gebreide echtpaartje was het nog steeds niet. Bij de Bezige Bij verscheen in 1999 – voorzien van een nieuwe titel – de bundel Elke dag vaderdag, eenentwintig stuks. Pas in 2005, in nog uiterster uitbreiding en weer onder de titel Elke dag vaderdag was het afgelopen met het twintig jaar eerder ter wereld gekomen echtpaartje.

De twee laatste uitgaafjes openen met de nog steeds actuele beschouwing ‘Over het voortbewegen van kinderwagens’ – door vaders, wel te verstaan. Althans, heel wat vaders. Wie zijn ogen niet in zijn zak heeft, weet hoe ze dat doen. Diagonaal: vader en buggy vormen twee vierkanten die elkaar aan een hoekpunt raken. De vader loopt schuin achter de wagen, en hij kijkt erlangs, niet erin. Ik doe het wel, maar toch eigenlijk niet, zo geeft deze vader te kennen. In het grootste deel van de twintigste eeuw zag je nooit een vader achter een kinderwagen.

Een gebreid echtpaartje, Kwadraat, 1982 [eerste bundel, zeven verhalen]; Een gebreid echtpaartje, Querido, 1985 [tweede, uitgebreide, bundel, veertien verhalen]; Elke dag vaderdag, De Bezige Bij, 1999 [derde, uitgebreide, bundel, eenentwintig verhalen]; Elke dag vaderdag, De Bezige Bij, 2005 [vierde en finale bundel, tweeëntwintig verhalen]

De tweede bundeling van Een gebreid echtpaartje werd opgenomen in de verzamelbundel Oud-Zuid, Onbepaald vertraagd, De eeuwige stad, Een gebreid echtpaartje, en andere verhalen, De Bezige Bij, 1995; Elke dag vaderdag maakt ook deel uit van de verzamelbundel Naar het leven, De Bezige Bij, 2015

Wat deze verzamelbundel bevat zegt de titel: dit zijn de eerste vier boeken van Matsier. Plus twee niet eerder gebundelde verhalen. Ten eerste: ‘Tien zeer korte verhalen’ dat – in weerwil van de titel – zelf één verhaal is, dat eerder gepubliceerd werd in Vrij Nederland (december 1975). Ten tweede: het verhaal ‘Doorhalingen’, oorspronkelijk eerder verschenen in De Revisor (1990/3). Het eerste verhaal is later niet opnieuw gebundeld. Het tweede wel, namelijk als allereerste verhaal van Heimwee naar het heden (De Bezige Bij, 2001), onder de titel ‘Deux-chevaux en Volkswagen’, en nog eens in de verzamelbundel Naar het leven (De Bezige Bij, 2015).

Oud-Zuid, Onbepaald vertraagd, De eeuwige stad, Een gebreid echtpaartje, en andere verhalen, De Bezige Bij, 1995

De zaak begon met Een gebreid echtpaartje (Kwadraat, 1982; Querido, 1985) en eindigde met Elke dag vaderdag (De Bezige Bij, 1999 en 2005). Het gaat hier om voortschrijdend inzicht in het ouder-en in het bijzonder het vaderschap. Het eerste uitgaafje bevatte zeven korte beschouwingen over belevenissen als de eerste tik en de eerste taal. Van eerst één, daarna twee dochters. Er volgde een tweede, uitgebreide uitgave, onder dezelfde titel, Een gebreid echtpaartje. Zie daar voor reacties.

Onder de nieuwe titel Elke dag vaderdag verscheen een derde, alweer uitgebreide editie. Om de een of andere reden ging het steeds om zeventallen. Bij Kwadraat bestond het boekje uit zeven columns, bij Querido uit veertien, bij De Bezige Bij uit eenentwintig stuks. Ten slotte zwierf er nog één notitie over het vaderschap los rond, zodat de finale bundeling uitkwam op tweeëntwintig. Het moest ook een keer afgelopen zijn. Kinderen worden groot en ouders moeten erover ophouden.

Elke dag vaderdag, De Bezige Bij, 1999 en 2005

Meneer Kortom kijkt uit het raam (ondertitel: Lichamelijke oefeningen) bevat vierentwintig korte verhalen. Ze behelzen de wederwaardigheden van een en dezelfde hoofdpersoon. Omdat meneer Kortom zijn geboorte te danken heeft aan een nummer van het tijdschrift Raster eerst even iets over het bewuste nummer. Of eigenlijk zijn het er twee, namelijk 77 (‘Meneer & Co.’) en 79 (‘Meneer M/V’). Beide nummers – nog steeds van harte aanbevolen – verschenen in 1997.

Raster 77 gaf een prachtig overzicht ten beste van een door de redacteur Jacq Vogelaar gesignaleerd internationaal literair fenomeen. Het vormt bijna een apart genre: de meneertjes. Het is een soort van literaire familie. Zo vinden we bij Bertolt Brecht Herr Keuner, Zbigniew Herbert crëeerde zijn Meneer Cogito, bij Henri Michaux is daar Plume, Paul Valéry beschikte over Monsieur Teste. Ze bewegen zich tussen de amateur-filosoof en de harlekijn.

Waar Raster 77 een (buitenlands) overzicht bood, daar trad in nummer 79 een keur van Nederlandse schrijvers aan met eigen creaties, al dan niet voor de gelegenheid. Het nummer heette niet voor niets ‘Meneer M/V’. Onder anderen Hedda Martens, Doeschka Meijsing, Nelleke Noordervliet, Wanda Reisel, Nicolette Smabers en Marjoleine de Vos produceerden een mevrouwtje.

Nicolaas Matsier kwam voor de dag met de drie eerste afleveringen van zijn meneer Kortom. Zo af en toe schreef hij eraan verder, om zijn Kortoms in 2000 ten slotte te bundelen. De gedachten van deze meneer nemen geregeld een hoge vlucht. Ze kunnen gaan over het liggen in bad, over baardgroei, over slapeloosheid, over verstopte oren. Soms overkomt het hem dat hij iets te gelukkig is.Meneer Kortom kijkt uit het raam, illustraties Richtje Reinsma, De Bezige Bij, 2000; een keuze uit de verhalen werd opgenomen in de verzamelbundel Naar het leven, De Bezige Bij, 2015  

Nicolaas Matsier debuteerde met de verhalenbundel Oud-Zuid. Het boek bevat drie verhalen: ‘Scheltema Oostersche Kunst’, ‘Oud-Zuid’, en ‘Coppertone’. ‘Scheltema Oostersche Kunst’ verscheen in de eerste jaargang van het nieuwe literaire tijdschrift De Revisor. Het was een publicatie die Matsier ertoe bracht een pseudoniem te willen.

Onder anderen voor verzamelaars van Asiatica was de plaats van handeling direct herkenbaar. Dit moest de Algemene Ethnografica en Kunsthandel Aalderink zijn, aan de Amsterdamse Spiegelgracht, een zaak overigens die ook figureerde in de roman Rituelen van Cees Nooteboom. Matsiers verhaal gaat over een oude kunsthandelaar in zijn nadagen, over verzamelaars en vazen, over de veilingcatalogi van Sotheby’s en Christie’s. Ars longa, vita brevis.

Om maar meteen een wig te drijven tussen echt en letterlijk enerzijds, en fictief en geschreven anderzijds, besloot T(jit) Reinsma – die als manusje van alles een poosje werkzaam was bij Kunsthandel Aalderink – tot zijn anagrammatische schrijversnaam N(icolaas) Matsier. Vooraf gaf hij het verhaal ter lezing aan de opvolger van Aalderink, Wim Bouwman, die even van plan is geweest beslag te laten leggen op de gehele oplage van het desbetreffende Revisor-nummer. 

Het tweede verhaal, met dezelfde titel als de bundel, behelst de belevenissen van iemand die op een huis past. Hij bereidt zich voor op een tentamen filosofie en geeft de planten water en de poes te eten. Het is een warme zomer. Een vriend (even weg bij zijn vrouw) komt logeren. Een naakt op haar balcon zonnende vrouw aan de overkant brengt een niet gewenste opwinding teweeg. Het leven van de twee vrienden, maar vooral dat van de student krijgt een manisch teveel aan Sinn und  Bedeutung.

Het verhaal waarmee de bundel Oud-Zuid besluit verscheen niet in De Revisor. ‘Coppertone’ is de geschiedenis van een onzekere zus en de haar assisterende broer die naar Sicilië reizen om daar zo goed en zo kwaad als dat gaat vast te stellen of haar verliefdheid reden van bestaan heeft. Is de gerant van het hotel waar zij eerder met haar ouders heeft verbleven de man voor wie zij hem aanziet? De coulissen – het stadje Taormina met zijn smalle straatjes en zijn Griekse theater – dragen ten zeerste bij aan de onwerkelijkheid van deze expeditie.

Oud-Zuid, Querido, 1976; de bundel werd enkele malen herdrukt, o.a. als Salamanderpocket, en later opgenomen in meerdere verzamelbundels: Oud-Zuid, Onbepaald vertraagd, De eeuwige stad, Een gebreid echtpaartje, en andere verhalen, De Bezige Bij, 1995, Heimwee naar het heden, De Bezige Bij, 2001, Naar het leven, De Bezige Bij, 2015

Nicolaas Matsier debuteerde met de verhalenbundel Oud-Zuid. Het boek bevat drie verhalen: ‘Scheltema Oostersche Kunst’, ‘Oud-Zuid’, en ‘Coppertone’. ‘Scheltema Oostersche Kunst’ verscheen in de eerste jaargang van het nieuwe literaire tijdschrift De Revisor. Het was een publicatie die Matsier ertoe bracht een pseudoniem te willen.

Onder anderen voor verzamelaars van Asiatica was de plaats van handeling direct herkenbaar. Dit moest de Algemene Ethnografica en Kunsthandel Aalderink zijn, aan de Amsterdamse Spiegelgracht, een zaak overigens die ook figureerde in de roman Rituelen van Cees Nooteboom. Matsiers verhaal gaat over een oude kunsthandelaar in zijn nadagen, over verzamelaars en vazen, over de veilingcatalogi van Sotheby’s en Christie’s. Ars longa, vita brevis.

Om maar meteen een wig te drijven tussen echt en letterlijk enerzijds, en fictief en geschreven anderzijds, besloot T(jit) Reinsma – die als manusje van alles een poosje werkzaam was bij Kunsthandel Aalderink – tot zijn anagrammatische schrijversnaam N(icolaas) Matsier. Vooraf gaf hij het verhaal ter lezing aan de opvolger van Aalderink, Wim Bouwman, die even van plan is geweest beslag te laten leggen op de gehele oplage van het desbetreffende Revisor-nummer. 

Het tweede verhaal, met dezelfde titel als de bundel, behelst de belevenissen van iemand die op een huis past. Hij bereidt zich voor op een tentamen filosofie en geeft de planten water en de poes te eten. Het is een warme zomer. Een vriend (even weg bij zijn vrouw) komt logeren. Een naakt op haar balcon zonnende vrouw aan de overkant brengt een niet gewenste opwinding teweeg. Het leven van de twee vrienden, maar vooral dat van de student krijgt een manisch teveel aan Sinn und  Bedeutung.

Het verhaal waarmee de bundel Oud-Zuid besluit verscheen niet in De Revisor. ‘Coppertone’ is de geschiedenis van een onzekere zus en de haar assisterende broer die naar Sicilië reizen om daar zo goed en zo kwaad als dat gaat vast te stellen of haar verliefdheid reden van bestaan heeft. Is de gerant van het hotel waar zij eerder met haar ouders heeft verbleven de man voor wie zij hem aanziet? De coulissen – het stadje Taormina met zijn smalle straatjes en zijn Griekse theater – dragen ten zeerste bij aan de onwerkelijkheid van deze expeditie.

Oud-Zuid, Querido, 1976; de bundel werd enkele malen herdrukt, o.a. als Salamanderpocket, en later opgenomen in meerdere verzamelbundels: Oud-Zuid, Onbepaald vertraagd, De eeuwige stad, Een gebreid echtpaartje, en andere verhalen, De Bezige Bij, 1995, Heimwee naar het heden, De Bezige Bij, 2001, Naar het leven, De Bezige Bij, 2015