Is de Bijbel te lezen als literatuur? De meningen lopen, zacht gezegd, uiteen. Raster 80: In den beginne gaat er simpelweg vanuit dat het kan, in elk geval al sinds de Tweede Wereldoorlog – Erich Auerbach publiceerde zijn grootse boek Mimesis in 1946. Daarin staat een hoofdstuk, ‘Het litteken van Odysseus’, waarin hij de oude Griekse literatuur (Homerus) vergelijkt met de Hebreeuwse (Genesis). De herkenning van Odysseus door de dienares die de voeten van de zojuist aangekomen vreemdeling wast, wordt gecontrasteerd met de geschiedenis van Abrahams offer van Izaäk. In zo goed als alle opzichten – het gaat hier om twee literaturen. Een heldere en uitgevulde versus een die nu juist heel veel in het midden laat.
Met dit hoofdstuk van Auerbach gaat In den beginne van start. Ook in de rest van deze Raster gaat
het allereerst om het Oude Testament. Er is een interview met de twee vertalers van het boek Prediker – een vertaling die deel zal gaan uitmaken van de Nieuwe Bijbel Vertaling die in 1997 nog ver weg lijkt. De vertalers leggen uit waarom het toch echt gedaan moet zijn met ‘ijdelheid der ijdelheden’. Het is een hebraïcisme, net zoals ‘het boek der boeken’. Het zal ‘lucht en leegte’ worden.
Jan Fokkelman, kenner van – en groot teller van lettergrepen in – de Hebreeuwse poëzie, leverde een bijdrage over zijn specialisme. En zo is er nog veel meer.
Nicolaas Matsier bundelt de reeks stukken over Genesis – die hij bijna een jaar lang schreef voor de Achterpagina van NRC Handelsblad – onder de titel ‘Beginnen bij Genesis’. Een boek als De bijbel volgens stond hem nog niet voor ogen. Maar dit was dan misschien het moment waarop het begon te groeien. Zoals hij begonnen was met stukjes over allerlei onderdelen van het eerste bijbelboek Genesis, zo zou hij voortgaan, in het dagblad Trouw, met een groot aantal afzonderlijke bijbelboeken van wat nu eenmaal het Oude Testament is gaan heten, de Hebreeuwse bijbel.
Raster 80: In den beginne, De Bezige Bij, 1997