Toen de bundel essays Logica, etiketten en vlees in 1979 bij De Bezige Bij verscheen, bestond Stefan Themerson – als vertaalde Engelstalige auteur – al wel in het Nederlands. Door Gust Gils en Freddy de Vree waren er twee romans vertaald, waarvan één (Kardinaal Pölätüo) met een aanbeveling van W.F. Hermans. Matsiers route naar Themerson verliep via de Amsterdamse Athenaeum Boekhandel, waar een boek zijn aandacht trok door het buikbandje met een aanbeveling van Bertrand Russell.
Het zat om een roman die Professor Mmaa’s Lecture heette. Die was gesitueerd in een termietenstaat. Alle personages in het boek zijn termieten: de studenten die het college bijwonen, professor Mmaa zelf, de zogeheten wet-nurses, enz. Het was bizar dat zo’n roman, wel een jaar of vijftien na de publicatie, daar zomaar ergens kon liggen. Matsier nam het boek mee, las het, en dacht erover het te vertalen. Maar daar is het nooit meer van gekomen.
Vervolgens was het de al genoemde essaybundel Logic, Labels, and Flesh uit 1974 die hij erg aantrekkelijk vond – net als zijn mederedacteuren van De Revisor, vooral Tom van Deel en Dirk Ayelt Kooiman. Het boek, zeldzaam voor een bundel essays, bevatte talrijke illustraties: tekeningen, foto’s, diagrammen. Het titel-essay, ‘Logica, etiketten en vlees’ en ‘Anatomie van het lachen’ verschenen in vertaling in De Revisor.
In het essay ‘Hoeveel geschiedenis hebben we nodig?’ luidt Themersons natuurwetenschappelijk getinte antwoord op die vraag: zo weinig mogelijk. Maar daarin speelt zeker ook zijn afkeer mee van de door hem meegemaakte geschiedenis. De Tweede Wereldoorlog veranderde hem van iemand die in Polen en in het Pools, en van iemand die in Frankrijk en in het Frans, tot iemand die ten slotte in Engeland en in het Engels schreef.
Belangstelling voor zijn biografie, ook een vorm van geschiedenis, stelde hij niet op prijs. Lezers die daarin toch geïnteresseerd zouden zijn, kunnen terecht in het prachtige documentaire boek Unposted Letters, samengesteld door Jasia Reichardt. Over dat boek en over Fifteen Journeys van laatstgenoemde schreef Matsier een stuk in De Gids. Het is gemakkelijk te vinden op het internet en heet ‘De oorlog zo klein mogelijk houden’.
Stefan Themerson, Logica, etiketten en vlees, vertaling Nicolaas Matsier, De Bezige Bij, 1979