De avonturen van Aardje Stapper

Stefan Themerson schreef, en Franciszka Themerson illustreerde, The Adventures of Peddy Bottom, een boekje voor kinderen dat in 1954 verscheen. Nicolaas Matsier vertaalde het in 1981 als De avonturen van Aardje Stapper.

Aardje Stapper ziet eruit als een mens, maar één met hondenoren en een vissenstaart. Zodat mensen vinden dat hij iets hondachtigs, en honden dat hij iets menselijks heeft. Een kat vindt dat hij iets visachtigs heeft. Ziedaar de problemen van Aardje Stapper, die hij te lijf wil. Zodoende belandt hij bij de ‘verstandigste persoon’, de Kameel Ah Aha Ahem, die college geeft aan de Universiteit.

‘Wie ben ik?’ Dat is de vraag van Aardje Stapper – acht hoofdstukken lang op weg naar het onmogelijke antwoord. In het boekje worden heel wat meer of minder absurde gesprekken gevoerd. Niet alleen met de Kameel, ook met de Karabinier, die een grens bewaakt. Zonder driekante hoed komt Aardje Stapper de grens niet over.

De Winkelier bij wie Aardje Stapper zich nu voor zo’n hoed vervoegt, constateert dat Aardjes hoofd niet driekantig maar rond is. De Winkelier wijst Aardje op de mogelijkheid diens hoofd te hermodelleren. Aardje weigert en komt weer terug bij de Karabinier – die opnieuw een hoed wil zien, waarna Aardje Stapper de grens passeert, nu niet langer ‘vrij‘, maar ‘gedwongen om te gaan.’

Aardje Stapper is een boekje dat de hersens van kleine en grote mensen op een heel goede manier doet kraken. Bij dit ene Engelstalige kinderboek van Themerson is het gebleven, ook al zei hij desgevraagd: ‘All my books are for children’. In De avonturen van Aardje Stapper resoneert vast en zeker iets mee van Themersons eigen leven. Na een buitengewoon ingewikkelde reis vanuit het bezette Frankrijk naar Engeland hadden hij en zijn vrouw Franciszka het uiteindelijk aan de voorspraak van hun vriend Bertrand Russell te danken dat ze, als Polen die niet meer terug wilden naar hun geboorteland, een Brits paspoort kregen. Maar dat hoef je helemaal niet te weten om deze avonturen van taal en filosofie aan kinderen voor te lezen. Of zelf te lezen.

Stefan Themerson, De avonturen van Aardje Stapper, illustraties Franciszka Themerson, vertaling Nicolaas Matsier, De Bezige Bij, 1981

Geselecteerde reacties

Provinciale Zeeuwse Courant, 1983

De avonturen van Aardje Stapper is een spitsvondig en wijs boekje. Het laat zien dat de dingen vaak ingewikkelder lijken dan ze werkelijk zij.n Of juist eenvoudiger. Stefan Themerson schrijft daar heel geestig over. Daarom is het ook zo jammer dat je zijn boekje niet bij de kinderboeken kunt vinden. Blijkbaar denkt men dat kinderen het niet leuk vinden en niet snappen. Maar als je ‘goed kunt lezen’ en ouder bent dan tien jaar, kun je er veel plezier aan beleven.

‘Duizend plus duizend is tweeduizend. Wat zitten we kostelijk te kletsen, mijn beste! Twee maal tienduizend is twintigduizend, geen ruzie, geen beledigingen! Negen maal negen is tachtig.’

‘Neemt u me niet kwalijk, meneer,’ zei Aardje Stapper, ‘maar negen maal negen is eenentachtig.’

‘Het gesprek is afgelopen!’ zei koning Pinguin. ‘Laten we nu iets verstandigs doen. Slaapt u in horizontale of verticale positie?’