Eerst even wat voorgeschiedenis. Want hoe kwam Nicolaas Matsier eigenlijk aan de opdracht om Alice te vertalen? Uitgeverij Van Goor had in 1934 al eens eer ingelegd met een nieuw geïllustreerde Alice. De vertaling van M.C. van Oven – Van Doorn verscheen in 1934 met het oogstrelende, zij het misschien wel wat zoete werk – in zwartwit zowel als in kleur – van Rie Cramer.
Het was voor het eerst in ons taalgebied dat dit gebeurde, met niet geïmporteerde illustraties dus. Het is antiquarisch een gezochte uitgave gebleven. De vertaling van Van Oven – Van Doorn heeft, met de tekeningen van Tenniel, een lang leven gekend in de serie Oud-Goud van Van Goor. Dit verleden zal een rol hebben gespeeld bij het besluit van de opvolger-in-naam – een uitgeverij die nog steeds Van Goor heette – om deel te nemen aan een internationale coproductie.
Op de jaarlijkse beurs voor kinderboekenuitgevers in Bologna ging Van Goor in zee met een Londense uitgever van een nieuwe Alice-in-kleur. Goede kleurendruk op dik en glanzend papier is duur. De illustraties van Anthony Browne verdienen zulk papier. Het is om deze druktechnische redenen dat de Alice van Anthony Browne in diverse Europese landen op identieke wijze gepubliceerd is: zelfde omslag, zelfde formaat, zelfde aantal pagina’s.
Wat uitgeverij Van Goor in feite kocht, waren gedrukte vellen – met die illustraties in kleur van Anthony Browne al op hun plaats. Als je de Engelse en de Nederlandse uitgaven vergelijkt, kun je zien hoe het Nederlands precies diende te passen boven en onder en rond die platen van Browne. Welnu – het aardige, voor Matsier dan – was dat uitgeverij Van Goor ervan uitgegaan was dat er een al bestaande vertaling, van Reedijk en Kossmann, gebruikt mocht worden. Voor één keertje, in licentie. Die vertaling gold als de standaardvertaling.
Maar hun uitgever, Ad. Donker in Rotterdam, piekerde er niet over. En zo is het gekomen dat Van Goor op Matsier kwam. Waarbij meespeelde, zo kreeg hij bij Van Goor te horen, dat hij het kinderboekje De avonturen van Aardje Stapper van Stefan Themerson had vertaald. Zoals de dingen gaan: van het een komt het ander. En er was nog een onnadrukkelijke andere aansluiting. Want had de kleine en eigenzinnige uitgeverij van het echtpaar Themerson zich niet Gaberbocchus genoemd – naar de vertaling in het Latijn van Carrolls beroemde gedicht ‘Jabberwocky’?
Lewis Carroll, De Avonturen van Alice in Wonderland, illustraties Anthony Browne, vertaling Nicolaas Matsier, Van Goor, 1989; Idem, illustraties John Tenniel, ingekleurd door Harry Theaker en Diz Wallis, Van Goor, 1996; idem, illustraties Lisbeth Zwerger, De Vier Windstreken, 1999; idem, illustraties John Tenniel, Van Goor, 2000; idem, als 3CD-luisterboek, voorgelezen door Pierre Janssen, Rubinstein, 2007